Oświetlenie filmowe: jakie lampy wybrać?
Typowe rodzaje oświetlenia filmowego.

12.12.2022

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi jakie lampy są najlepsze. Zawsze zależy to od rodzaju projektu, nad którym aktualnie pracujemy. Punktem wyjścia do wyboru najodpowiedniejszego oświetlenia pod konkretne zdjęcia powinno być ustalenie jakie emocje ma wywołać opowiadana historia, jaki klimat panuje w ujęciu, czy scenografia posiada oświetlenie praktyczne oraz jaka jest pora dnia. Takie informacje są niezwykle istotne do zaprojektowania rozwiązania oświetleniowego. 
Niemniej, przedstawimy najpopularniejsze typy lamp wykorzystywane w produkcji filmowej:

Lampy Tungsten,
Oświetlenie Tungsten świeci w znacznie wyższej temperaturze niż popularne lampy żarowe z żarówkami wolframowymi. Dzięki temu mogą osiągnąć wyższą temperaturę barwową oraz jasność.
Lampy wolframowe produkują ciepłe światło, które można zamienić na kolor niebieski stosując folię CTB. Oprawy wolframowe mogą być otwarte lub z soczewką fresnela. Oświetlenie wolframowe jest zwykle używane do wnętrz, ponieważ pasuje do ciepłego światła, związanego z typowym oświetleniem domowym.

Zalety:

• odwzorowanie kolorów niemal 1:1
• niska cena
• brak rtęci w przeciwieństwie do świetlówek
• dłuższa żywotność 
• natychmiastowa stuprocentowa jasność bez konieczności rozgrzewania w przeciwieństwie do lamp HMI

Wady:

• Bardzo gorące
• Pobierają dużo mocy
• Brak możliwości przestawienia lampy w czasie jej pracy

HMI (Hydrargyrum Medium-Arc Lodide)

Znana także jako lampa wyładowcza, generuje światło za sprawą przepływu prądu przez komorę łukową, w której znajduje się mieszanina halogenków metali oraz opary rtęci. Lampa zawsze wyposażona jest w balast – statecznik, regulujący przepływ prądu nie powodując migotania światła. HMI posiada dużą moc, nawet do 4 razy więcej niż zwykła lampa żarowa.

Lampy HMI są często używane, gdy potrzeba dużej mocy wyjściowej do odtworzenia lub zwiększenia światła dziennego oraz do oświetlania dużych przestrzeni. Lampy HMI często są oznaczane jako lampy o temperaturze 5600K.

Zalety: 

• Bardzo duża moc, 
• wyższa wydajność od lamp żarowych, 
• wysoka temperatura barwowa imitująca daylight 5600-6000K

Wady: 

• Dość duży koszt, 
• wymaga dużej mocy, 
• Przyciemnianie lampy jest możliwe w niewielkim stopniu
• Potrzebuje ok minuty, żeby się rozgrzać

Lampa fluorescencyjna

Potocznie nazywana świetlówką, wykorzystuje opary rtęci pod niskim ciśnieniem w celu wytworzenia światła ultrafioletowego, co jest częścią procesu, który sprawia, że świetlówka świeci. Światło fluorescencyjne jest znacznie wydajniejsze od światła żarowego. 

W zależności od użytej mieszanki w żarówkach można osiągnąć CRI nawet na poziomie 99. Oświetlenie fluorescencyjne jest najczęściej stosowane w oprawach po kilka świetlówek tzw. Kino-Flo. Lampy takie wytwarzają miękkie, równomierne światło i mogą być umiejscawiane blisko oświetlanych obiektów.

Zalety: 

• Wysoka wydajność
• Niski pobór mocy
• długa żywotność lamp
• znacznie chłodniejsze od lamp żarowych i HMI
• miękkie światło
• stosunkowo lekkie.

Wady: 

• Migotanie 
• do celów filmowych używa się świetlówek z mieszanką gazów, dającą wysokie CRI. 
• Świetlówki zwykłe dają słabszy indeks odwzorowania kolorów.

Lampy LED

Coraz częściej lampy led możemy spotkać na planach filmowych. Świadomy gaffer potrafi maksymalnie wykorzystać możliwości tego rodzaju lamp. Lampy ledowe są bardzo wydajne i coraz cześciej można spotkać oświetlenie ledowe o dużej mocy np lampy Aputure 300d czy Lishuai 600D.

Diody ledowe są z natury monochromatyczne, wytwarzając tylko jedną długość fali. Aby uzyskać pełne spektrum światła białego stosuje się połączenie diody czerwonej, zielonej i niebieskiej lub za pomocą białych diod led, w których widoczne światło białe jest wytwarzane przez luminofory, które są wzbudzane przez ultrafioletową diodę led, emitującą światło.

Często oświetlenie ledowe ma możliwość regulacji temperatury barwowej 3200-5600K, takie lampy oznaczone są jako BiColor. Niektóre lampy mają zmienny kolor w całym spektrum RGB (Red, Green, Blue, czyli czerwony, zielony i niebieski). Dzięki czemu można uzyskiwać ciekawe efekty oświetleniowe.

Dzięki rozwojowi tego typu oświetlenia, producenci projektują ciekawe rozwiązania takie jak miecze RGB, panele Led, oraz mnóstwo akcesoriów jak gobo, czy różnego rodzaju uchwyty na kilka lamp, co umożliwia nieograniczone wykorzystanie twórczo wielu rodzajów Lamp led. 

Zalety: 

• miękkie i równomierne światło, 
• wysoka wydajność, 
• niski pobór mocy, 
• możliwość zasilania bateryjnego – V-lock lub NP-F
• Regulacja mocy lampy, 
• długa żywotność, 
• ekologiczna

Wady: 

• Różnice w odwzorowaniu barw w zależności od marki
• Profesjonalne modele znacznie droższe od np. lamp fluorescencyjnych oraz żarowych.

Wnioski

Istnieje wiele rodzajów lamp, dzięki czemu możliwości kreowania obrazu światłem są coraz większe. Istnieje ryzyko, że nieumiejętne wykorzystanie lamp wprowadzi tylko chaos w czasie zdjęć, dlatego ważne jest przygotowanie – dokumentacja, konstelacje z gafferem, testy lamp. Dzięki temu proces twórczy na planie przebiegnie bez większych komplikacji.